Шыңжаң әдебиеті әлем әдебиетінің бір бөлшегі. Шыңжаң әдебиеті жоғалуға айналған әдебиет. Шыңжаңдағы қытай тілді емес ұлттардың әдебиеті мен мәдениетіне жасалып жатқан геноцид ақтап алуға келмейтін қылмыс деп айтуға толықтай негіз бар. Сондай-ақ қаламгерлердің де жаппай цензураға тап болып, алдыңғы қатарлы танымал ақындардың себепсіз қамауға алынуы соның бірден-бір айғағы. Соның бірі ақын Әділ Туняз бүгінде еш себепсіз темірторда қамауда жатыр.

Шыңжаң поэзиясында модернистік бағытта қалам тербеп, шығармалары әлемнің бірнеше тілдерінде сөйлеген, өзінің шағын кітап дүкенінде кітап саудасымен айналыстын ақын қалам ұстағаны үшін отбасымен бірге абақтыға тоғытылды. Әділ Туняздың ақындық қуаты мен Шыңжаңдағы поэзия үрдісіне тигізген ықпалы туралы Қазақстанға Шыңжаңнан қоныс аударған қазақ тілді біршама ақындардың әңгімелерінен көп еститінмін. Әлеуметтік желі арқылы тек Әділ Туняз ғана емес, басқа да біршама шыңжаңдық ұйғыр қаламгерлерінің жергілікті түрлі басылымдар мен сайт беттерінде әлем әдебиеті мен философиясының маңызды шығармаларын жиі аударып, жариялайтынын әрі оқырмандар аталған тақырыптарды жаппай талқыға салып отыратынына куә болғанбыз. Бірақ аталған әдеби-мәдени сайттардың жаппай саяси жағдайларға байланысты бұғатталып, мерзімді басылымдар өз жұмыстарын тоқтатқанынан өзге екі ел ел арасындағы қарым-қатынастың суыта бастауынан Қытай саясатының шын мәінде Шыңжаңдағы «терроризммен» емес, шыңжаңдық ұлттардың мәдениетімен күресіп жатқандығын көруге болады. Кез келген ұлттың әдебиеті мен мәдениетіне жасалған дәл осындай қиянат ол елдің өзін ақтап алуға тырысқан барлық айғақтарын терістей алады десек қателеспейміз. Сондықтан, жойылуға шақ қалып бара жатқан Шыңжаң әдебиетінің маңызды шығармаларын аударып, жариялау және оны жаңа оқырмандармен таныстыру кез келген қаламгерлердің азаматтық борышы деп санаймыз. Біз бұл бағытты жалғасты жүзеге асыруға да пейілдіміз. Сол себепті өзедеріңізге ұсынып отырған Шыңжаңдағы танымал ақын Әділ Туняздың «Қашқарға сапар» атты топтамасын ұйғыр тілін жетік меңгерген қазақ ақыны Төлеген Меллатқа аударуға ұсынған болатынбыз. Ақынның Шыңжаң өмірі мен атмосферасын суреттейтін поэзиясын оқып, оның еркіндік аңсаған шығармашылық рухын көре аласыздар деп сенеміз.

Water

The buildings have almost consumed us
Don wings my friends! May our imaginations fly,
Let’s escape without clocking out from work.
Let’s escape without waiting
For our hair to grey
For death to call

Work is our water prison
Our lives move along anxiously, squirming

Today was a day from our dreams
Clear weather, open workplace.

Abandoning it, I set a course to the edge of town
With my do-nothing friends.
Today was a day from our dreams
Like the burgha horns being played
From the white tents of Bilge Qaghan

Smoke rises
Like a horse from greener pastures,
Our hands smell of meat and bloodм
They are strangers to us now.
We sit shyly gnawing on mutton,
Wildflowers filling our glasses with dew,
Sun setting on pine tree crowns,
Sun filling our glasses with blood
Extended.
Let’s not drink
Let’s fear God,м We’ve come thus far fearing people,
(Life is meaningless, our halva tasteless)
Now let’s try to live without worry

Red camel, girl camel, water reservoir
Have edges like a cracked dutar
Ant tracks from childhood.
Breasts raised again and again
Water girl, blouse layer upon layer.

Water
Has no
Shadow.
The water is free,
Enduring,
It speaks,
It prays,
It sings in its own language.
There is no mud in its depths, no sorrow
It blossoms slowly in the wind.

سۇ

بىنالار بىزنى يەپ بۇلاي دېدى
خىياللار ئۇچسۇن، قاناتلان، دوستۇم،
قېچىپ كېتەيلى ئىشتىن چۈشمەيلا.
قېچىپ كېتەيلى كۈتمەيلا
چاچالارنىڭ ئاقىرىشىنى
ئۆلۈمنڭڭ چاقىرىشىنى...

خىزمەت بىزنىڭ سۇ تۈرمىمىز
لۆمۈلدەپ، ئەنسىرەپ ئۆتەر ئۆمرىمىز.

كۆڭۈلدىكىدەك كۈن بولدى بۈگۈن
ھاۋا ئوچۇق، ئىشخانا ئوچۇق.

قېقىپ مەن بىكارچى دوستلىرىم بىلەن
شەھەر سىرتىغا قاراپ يول ئالدۇق.
كۆڭۈلدىكىدەك كۈن بولدى بۆگۈن
چېلىنغاندەك بۇرغىلار بىردىن
بىلگە خاقاننىڭ ئاق چىدىرىدىن.

ئىس ئۆرلەيدۇ
كۆك يايلىلىق ئاتتەك،
قولىمىز گۆش ۋە قان پۇرىقى
ئەمدى بۇلار بىزگە ياتتەك.
سۈڭەك غاجايمىز ياۋاش ئولتۇرۇپ،
ياۋا گۈللەر جامىغا شەبنەم تولدۇرۇپ،
قارىغاي تاجىغا قۇياش قوندۇرۇپ،
قۇياش قەدەھىگە قان تولدۇرۇپ
سۇنماقتا.
ئىچمەيلى
بىز خۇدادىن قورقايلى،
ئادەملەردىن قورقۇپ كەلدۇق بىز،
(ھايات مەنىسىز، ھالۋىمىز تەمسىز)
ئەمدى ياشاپ باقايلى غەمسىز

قىزىل تۆگە، قىز تۆگە، سۇ ئامبىرى

يېرىلغان دۇتاردەك بار قىرى

بالىلىقتىكى چۈمۈلە ئىزى.

كۆكرەكلىرى پات – پات كۆتۈرۈلگەن

كۆڭلەكلىرى قات – قات سۇ قىزى.


سۇنىڭ

سايىسى

يوق.

سۇ ئەركىن،

قېلىچلىق،

سۆزلەيدۇ،

دۇئا قىلىدۇ،

ئۆز تىلىدا ئېيتىدۇ ناخشا.

چوڭقۇرلىرىدا لاي يوق، ھەسرەت يوق

چېچەكلەيدۇ شامالدا ئاستا.

Вода

Здания поедают нас целиком,
Ликует пусть мечта, воспрянь, мой друг.
Рабочий день заканчивать не будем
Давай бежать, не дожидаясь
Седеющих волос,
Весточек от смерти.

Наша служба это водная тюрьма,
Вся жизнь проходит в беспокойстве.
Офис открыт, воздух чист,
День идет по плану.

Бежал я с безработными друзьями,
По направлению прочь из города,
День шел по плану
И будто слышу голос горна
Из белого шатра Бильге-кагана

Пар восходил
Как лошади, бредущие на холм
Они нас сторонились, мы пропахли
Мясом и кровью,
Сидим безмолвно кость грызем,
И наполнял росою дикие цветы,
И солнце возложил на крону сосен,
Преподносил глазницу солнца, наполнив кровью.
Не станем пить, а побоимся Бога,
Людей боялись мы все это время.
(Жизнь бессмысленна, халва безкусна)
А потому и жить будем беспечно.

Красная верблюдица, девочка-верблюдица, пруд
С берегами как рассохшийся дутар
Муравьиные следы из детства.
Водная девица, беспрерывно бухнет грудь
Платье развевается.
У воды нет силуэта,
Вода свободно и без умолку говорит,
Правду молвит, молитвы произносит.
Поет на своем языке,
Глубина ее чиста, не знает скорби
И медленно от ветра расцветает.

سۇ

بىنالار بىزنى يەپ بۇلاي دېدى
خىياللار ئۇچسۇن، قاناتلان، دوستۇم،
قېچىپ كېتەيلى ئىشتىن چۈشمەيلا.
قېچىپ كېتەيلى كۈتمەيلا
چاچالارنىڭ ئاقىرىشىنى
ئۆلۈمنڭڭ چاقىرىشىنى...

خىزمەت بىزنىڭ سۇ تۈرمىمىز
لۆمۈلدەپ، ئەنسىرەپ ئۆتەر ئۆمرىمىز.

كۆڭۈلدىكىدەك كۈن بولدى بۈگۈن
ھاۋا ئوچۇق، ئىشخانا ئوچۇق.

قېقىپ مەن بىكارچى دوستلىرىم بىلەن
شەھەر سىرتىغا قاراپ يول ئالدۇق.
كۆڭۈلدىكىدەك كۈن بولدى بۆگۈن
چېلىنغاندەك بۇرغىلار بىردىن
بىلگە خاقاننىڭ ئاق چىدىرىدىن.

ئىس ئۆرلەيدۇ
كۆك يايلىلىق ئاتتەك،
قولىمىز گۆش ۋە قان پۇرىقى
ئەمدى بۇلار بىزگە ياتتەك.
سۈڭەك غاجايمىز ياۋاش ئولتۇرۇپ،
ياۋا گۈللەر جامىغا شەبنەم تولدۇرۇپ،
قارىغاي تاجىغا قۇياش قوندۇرۇپ،
قۇياش قەدەھىگە قان تولدۇرۇپ
سۇنماقتا.
ئىچمەيلى
بىز خۇدادىن قورقايلى،
ئادەملەردىن قورقۇپ كەلدۇق بىز،
(ھايات مەنىسىز، ھالۋىمىز تەمسىز)
ئەمدى ياشاپ باقايلى غەمسىز

قىزىل تۆگە، قىز تۆگە، سۇ ئامبىرى

يېرىلغان دۇتاردەك بار قىرى

بالىلىقتىكى چۈمۈلە ئىزى.

كۆكرەكلىرى پات – پات كۆتۈرۈلگەن

كۆڭلەكلىرى قات – قات سۇ قىزى.


سۇنىڭ

سايىسى

يوق.

سۇ ئەركىن،

قېلىچلىق،

سۆزلەيدۇ،

دۇئا قىلىدۇ،

ئۆز تىلىدا ئېيتىدۇ ناخشا.

چوڭقۇرلىرىدا لاي يوق، ھەسرەت يوق

چېچەكلەيدۇ شامالدا ئاستا.

Су

Ғимараттар бізді жеп таусуда,
Шалқысын қиял, шарықта досым.
Жұмыс күнін аяқтамай-ақ
Күтпей-ақ бірге қашайық
Шаштардың ағарғанын,
Өлімнің хабарларын.

Қызмет біздің су- түрмеміз,
Алаңмен өтер өміріміз.
Кеңсе ашық, ауа саф,
Көңілегідей күн бүгін.

Қаштым Мен жұмыссыз достарыммен,
Қала сыртын бетке алып,
Көңілдегідей күн болды бүгін
Естілгендей керней дауысы
Білге қағанның ақ шатырынан.

Будақтақтап түтін
Көк жал аттай,
Қолымызда ет пен қан иісім
Енді олар бізге жат сынды,
Сүйек мүжиміз сүлкиіп отырып,
Жабайы гүлдің ерніне шық толтырып,
Қарағай тәжіне күн қондырып,
Күн тостағына қан толтырып, ұсынбақ.
Ішпейік оны, Құдайдан қорқайық,
Адамнан қорқып келдік қой.
(Өмір мәнсіз, алуамыз дәмсіз)
Сүрейік өмір енді біз қамсыз.

Қызылтүйе, қызтүйе, су тоғаны
Тозған дутардай жиегі
Бала күнгі құмырсқа ізі.
Төсі тынымсыз томпиып
Көйлегі көлбірген су перісі.

Судың
көлеңкесі
жоқ,
Су еркін
тынбай сөйлейді,
Бүкпесі айтады,
дұға қылады.
Өз тілімен ән салады,
Тереңі лайсыз, қасіретсіз
Самалмен баяу бүрлейді.

سۇ

بىنالار بىزنى يەپ بۇلاي دېدى
خىياللار ئۇچسۇن، قاناتلان، دوستۇم،
قېچىپ كېتەيلى ئىشتىن چۈشمەيلا.
قېچىپ كېتەيلى كۈتمەيلا
چاچالارنىڭ ئاقىرىشىنى
ئۆلۈمنڭڭ چاقىرىشىنى...

خىزمەت بىزنىڭ سۇ تۈرمىمىز
لۆمۈلدەپ، ئەنسىرەپ ئۆتەر ئۆمرىمىز.

كۆڭۈلدىكىدەك كۈن بولدى بۈگۈن
ھاۋا ئوچۇق، ئىشخانا ئوچۇق.

قېقىپ مەن بىكارچى دوستلىرىم بىلەن
شەھەر سىرتىغا قاراپ يول ئالدۇق.
كۆڭۈلدىكىدەك كۈن بولدى بۆگۈن
چېلىنغاندەك بۇرغىلار بىردىن
بىلگە خاقاننىڭ ئاق چىدىرىدىن.

ئىس ئۆرلەيدۇ
كۆك يايلىلىق ئاتتەك،
قولىمىز گۆش ۋە قان پۇرىقى
ئەمدى بۇلار بىزگە ياتتەك.
سۈڭەك غاجايمىز ياۋاش ئولتۇرۇپ،
ياۋا گۈللەر جامىغا شەبنەم تولدۇرۇپ،
قارىغاي تاجىغا قۇياش قوندۇرۇپ،
قۇياش قەدەھىگە قان تولدۇرۇپ
سۇنماقتا.
ئىچمەيلى
بىز خۇدادىن قورقايلى،
ئادەملەردىن قورقۇپ كەلدۇق بىز،
(ھايات مەنىسىز، ھالۋىمىز تەمسىز)
ئەمدى ياشاپ باقايلى غەمسىز

قىزىل تۆگە، قىز تۆگە، سۇ ئامبىرى

يېرىلغان دۇتاردەك بار قىرى

بالىلىقتىكى چۈمۈلە ئىزى.

كۆكرەكلىرى پات – پات كۆتۈرۈلگەن

كۆڭلەكلىرى قات – قات سۇ قىزى.


سۇنىڭ

سايىسى

يوق.

سۇ ئەركىن،

قېلىچلىق،

سۆزلەيدۇ،

دۇئا قىلىدۇ،

ئۆز تىلىدا ئېيتىدۇ ناخشا.

چوڭقۇرلىرىدا لاي يوق، ھەسرەت يوق

چېچەكلەيدۇ شامالدا ئاستا.

سۇ

بىنالار بىزنى يەپ بۇلاي دېدى
خىياللار ئۇچسۇن، قاناتلان، دوستۇم،
قېچىپ كېتەيلى ئىشتىن چۈشمەيلا.
قېچىپ كېتەيلى كۈتمەيلا
چاچالارنىڭ ئاقىرىشىنى
ئۆلۈمنڭڭ چاقىرىشىنى...

خىزمەت بىزنىڭ سۇ تۈرمىمىز
لۆمۈلدەپ، ئەنسىرەپ ئۆتەر ئۆمرىمىز.

كۆڭۈلدىكىدەك كۈن بولدى بۈگۈن
ھاۋا ئوچۇق، ئىشخانا ئوچۇق.

قېقىپ مەن بىكارچى دوستلىرىم بىلەن
شەھەر سىرتىغا قاراپ يول ئالدۇق.
كۆڭۈلدىكىدەك كۈن بولدى بۆگۈن
چېلىنغاندەك بۇرغىلار بىردىن
بىلگە خاقاننىڭ ئاق چىدىرىدىن.

ئىس ئۆرلەيدۇ
كۆك يايلىلىق ئاتتەك،
قولىمىز گۆش ۋە قان پۇرىقى
ئەمدى بۇلار بىزگە ياتتەك.
سۈڭەك غاجايمىز ياۋاش ئولتۇرۇپ،
ياۋا گۈللەر جامىغا شەبنەم تولدۇرۇپ،
قارىغاي تاجىغا قۇياش قوندۇرۇپ،
قۇياش قەدەھىگە قان تولدۇرۇپ
سۇنماقتا.
ئىچمەيلى
بىز خۇدادىن قورقايلى،
ئادەملەردىن قورقۇپ كەلدۇق بىز،
(ھايات مەنىسىز، ھالۋىمىز تەمسىز)
ئەمدى ياشاپ باقايلى غەمسىز

قىزىل تۆگە، قىز تۆگە، سۇ ئامبىرى

يېرىلغان دۇتاردەك بار قىرى

بالىلىقتىكى چۈمۈلە ئىزى.

كۆكرەكلىرى پات – پات كۆتۈرۈلگەن

كۆڭلەكلىرى قات – قات سۇ قىزى.


سۇنىڭ

سايىسى

يوق.

سۇ ئەركىن،

قېلىچلىق،

سۆزلەيدۇ،

دۇئا قىلىدۇ،

ئۆز تىلىدا ئېيتىدۇ ناخشا.

چوڭقۇرلىرىدا لاي يوق، ھەسرەت يوق

چېچەكلەيدۇ شامالدا ئاستا.

Journey to Kashgar

I am heading to Kashgar
It is as if it is eating itself,
Or, there
Lie the corpses of angels.

A reddish curtain on the horizon
Flies silently, eternally
There, in those small instances,
A metal troop of busses become frenzied
Invading the desert wilderness.

The stones – stones are the ruins of palaces.
The stones – martyr’s decapitated heads.
The stones are dried out,
The stones are ossified bodies.
Among those whose lusts swelled and spilled
The lost/the crushed are you or me.

Kashgar–
A hot, unwithering scar,
Being born bit by bit.

My eyes dazzled black and blurred
Stars fill the skies and land.

Passing by so clear, lucid
In those solitary moments
My Lord, you exist in me, not I

قەشقەرگە سەپەر

كېتىۋاتىمەن قەشقەرگە
ئۇ گويا ئۆز تېنىنى يەۋاتقان،
ياكى ئۇ يەردە
پەرىشتىلەرنىڭ ئۆلۈكى ياتقان.

ئۇپۇقتا قىزغۇچ پەردە
مەڭگۈلۈك، تىپتىنچ، ئۆچىۋاتقان
ئەنە شۇنداق لەھزىلەردە،
ئاپتوبوس تۆمۈر قوشۇن غالجىرلاشقان
بىسىپ كىرمەكتە چۆل – جەزىرىگە.

تاشلار- تاش ئوردىنىڭ خارابىسى.
تاشلار – شېھىتلەرنىڭ كېسىك بىشى.
تاشلار قۇرۇپ كەتكەن،
تاشلار قاتقان تەن.
شەھۋىتى ئۇرغۇپ تاشقان ئادەملەر ئارا
ئېزىپ كەتكىنى سەن ياكى مەن.

قەشقەر –
ئۇ بىر ئىسسىق قۇرىلماس يارا،
تۇغۇلماقتا بارا – بارا.

كۆزلىرىم قاماشتى قارا – قارا
يۇلتۇزلار لىق ئاسماندا، يەردە.

سۈزۈك – سۈزۈك ئۆتىۋاتقان
شۇنداق تەنھا لەھزىلەردە
ئىگەم سەن بار، مەن يوق مەندە.

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Путешествие в Кашгар

Я еду в Кашгар,
этот образ будто сам себя поедает,
или там
лежат трупы ангелов.

Горизонт краснеет занавеской.
Вечность, тишина, в эти гаснущие мгновенья
автобус как железное воинство
вторгается в пустыню.

Камни – руины каменной ставки.
Камни – отрубленные головы шахидов.
Камни это увядшая, застывшая плоть.
Воспаленная похоть среди людей,
кто заблудший ты или я.

Кашгар –
горячая незаживающая рана,
со временем откроется.
Слепну от вглядывания
в небо полное звезд, и в землю.

Ясность уходит
в этих волшебных видениях
я тебе принадлежу, Боже
не себе.

قەشقەرگە سەپەر

كېتىۋاتىمەن قەشقەرگە
ئۇ گويا ئۆز تېنىنى يەۋاتقان،
ياكى ئۇ يەردە
پەرىشتىلەرنىڭ ئۆلۈكى ياتقان.

ئۇپۇقتا قىزغۇچ پەردە
مەڭگۈلۈك، تىپتىنچ، ئۆچىۋاتقان
ئەنە شۇنداق لەھزىلەردە،
ئاپتوبوس تۆمۈر قوشۇن غالجىرلاشقان
بىسىپ كىرمەكتە چۆل – جەزىرىگە.

تاشلار- تاش ئوردىنىڭ خارابىسى.
تاشلار – شېھىتلەرنىڭ كېسىك بىشى.
تاشلار قۇرۇپ كەتكەن،
تاشلار قاتقان تەن.
شەھۋىتى ئۇرغۇپ تاشقان ئادەملەر ئارا
ئېزىپ كەتكىنى سەن ياكى مەن.

قەشقەر –
ئۇ بىر ئىسسىق قۇرىلماس يارا،
تۇغۇلماقتا بارا – بارا.

كۆزلىرىم قاماشتى قارا – قارا
يۇلتۇزلار لىق ئاسماندا، يەردە.

سۈزۈك – سۈزۈك ئۆتىۋاتقان
شۇنداق تەنھا لەھزىلەردە
ئىگەم سەن بار، مەن يوق مەندە.

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Қашқарға сапар

Кетіп барам қашқарға,
Ол бейне өз тәнін жеп жатқандай,
немесе онда
періштелердің мүрдесі жатқандай.

Көкжиекте қызғылт перде
мәңгілік, жым-жырт, сөніп жатқан сол сәттерде
автобус сауытты қосындай
баса көтеп кіруде шөл-жазираға.

Тастар – тас орданың қирандысы.
Тастар – Шаһиттердің кесік басы.
Тастар қурап қалған,
қатып қалған тән.
Нәпсісі асқынған адамдар ара
адасқаны сен иәки мен.

Қашқар –
бір ыстық жазылмас жара,
туылар ол бара-бара .
Көздерім қарлықты қарай-қарай,
Жұлдызға толы аспан мен жерге.

Өңімдей-ақ өтіп жатқан
сол бір ғажап елестерде
Ием сен бар
Мен жоқ менде.

قەشقەرگە سەپەر

كېتىۋاتىمەن قەشقەرگە
ئۇ گويا ئۆز تېنىنى يەۋاتقان،
ياكى ئۇ يەردە
پەرىشتىلەرنىڭ ئۆلۈكى ياتقان.

ئۇپۇقتا قىزغۇچ پەردە
مەڭگۈلۈك، تىپتىنچ، ئۆچىۋاتقان
ئەنە شۇنداق لەھزىلەردە،
ئاپتوبوس تۆمۈر قوشۇن غالجىرلاشقان
بىسىپ كىرمەكتە چۆل – جەزىرىگە.

تاشلار- تاش ئوردىنىڭ خارابىسى.
تاشلار – شېھىتلەرنىڭ كېسىك بىشى.
تاشلار قۇرۇپ كەتكەن،
تاشلار قاتقان تەن.
شەھۋىتى ئۇرغۇپ تاشقان ئادەملەر ئارا
ئېزىپ كەتكىنى سەن ياكى مەن.

قەشقەر –
ئۇ بىر ئىسسىق قۇرىلماس يارا،
تۇغۇلماقتا بارا – بارا.

كۆزلىرىم قاماشتى قارا – قارا
يۇلتۇزلار لىق ئاسماندا، يەردە.

سۈزۈك – سۈزۈك ئۆتىۋاتقان
شۇنداق تەنھا لەھزىلەردە
ئىگەم سەن بار، مەن يوق مەندە.

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

قەشقەرگە سەپەر

كېتىۋاتىمەن قەشقەرگە
ئۇ گويا ئۆز تېنىنى يەۋاتقان،
ياكى ئۇ يەردە
پەرىشتىلەرنىڭ ئۆلۈكى ياتقان.

ئۇپۇقتا قىزغۇچ پەردە
مەڭگۈلۈك، تىپتىنچ، ئۆچىۋاتقان
ئەنە شۇنداق لەھزىلەردە،
ئاپتوبوس تۆمۈر قوشۇن غالجىرلاشقان
بىسىپ كىرمەكتە چۆل – جەزىرىگە.

تاشلار- تاش ئوردىنىڭ خارابىسى.
تاشلار – شېھىتلەرنىڭ كېسىك بىشى.
تاشلار قۇرۇپ كەتكەن،
تاشلار قاتقان تەن.
شەھۋىتى ئۇرغۇپ تاشقان ئادەملەر ئارا
ئېزىپ كەتكىنى سەن ياكى مەن.

قەشقەر –
ئۇ بىر ئىسسىق قۇرىلماس يارا،
تۇغۇلماقتا بارا – بارا.

كۆزلىرىم قاماشتى قارا – قارا
يۇلتۇزلار لىق ئاسماندا، يەردە.

سۈزۈك – سۈزۈك ئۆتىۋاتقان
شۇنداق تەنھا لەھزىلەردە
ئىگەم سەن بار، مەن يوق مەندە.

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Mother Tongue

We were born like gold
In this shining brown land

It fell, ringing
From the mouth of an Uyghur angel
Its music sunk into our ears.
Oh, mother tongue
We became wanderers
And moved far from your horizons.

Opium poppies
Bring the scent of the seas
Thoughts are kept moist for a while.

I have left the radio on.
In the wind
It speaks.

Cool orchards
Oil, sandy mountains
A group of people whose colours have drained,
Cities and winter pastures dead still.
I drank coffee
And cried.

The ocean waves entered my home.

ئانا تىل

بىز ئالتۇندەك تۇغۇلدۇق
پارقىرىغان قوڭۇر تۇپراققا.

چۇشتى جىرىڭلاپ
ئۇيغۇر پەرىشتىنىڭ ئاغزىدىن
مۇزىكىسى سىڭدى قۇلاققا.
ئەي، ئانا تىل
سەرسان بولۇپ بىز
ئۇپۇقۇڭدىن كەتتۇق ئۇزاققا.

كۆكنار گۇلى
دېڭىزنىڭ ھىدىنى ئەكىلىدۇ
خىيال ئۇزاق نەملىنىدۇ.

رادىئونى ئېچىپ قويدۇم.
ھاۋادا
گەپ قىلىدۇ.

سالقىن باغلار
نېقىت، قۇم تاغلار
رەڭگى ئۆزگەرگەن كىشلەر توپى،
شەھەر- قىشلاقلار قاقشال جىم.
قەھۋە ئىچكەچ
ئيىغلىۋەتتىم.

دېڭىز دولقۇنى ئۆيگە كىردى.

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Родной язык

Мы порождение золота
в этой бурой земле.

Уйгуры со звоном выпали
из ангелова рта
уши впитали музыку.
Эй, родной язык
в суматохе
мы сорвались с твоего горизонта вдаль.

Маковый цветок
несет дыхание моря,
медленно влажнеет грёза.

Я включил радио.
В воздухе звучит.
Прохладные сады
нефть, песчаные горы
изменившая цвет человечья толпа
и город, и кишлак умиротворены.
Я выпил кофе
И разрыдался.

Морская волна вошла в мой дом.

ئانا تىل

بىز ئالتۇندەك تۇغۇلدۇق
پارقىرىغان قوڭۇر تۇپراققا.

چۇشتى جىرىڭلاپ
ئۇيغۇر پەرىشتىنىڭ ئاغزىدىن
مۇزىكىسى سىڭدى قۇلاققا.
ئەي، ئانا تىل
سەرسان بولۇپ بىز
ئۇپۇقۇڭدىن كەتتۇق ئۇزاققا.

كۆكنار گۇلى
دېڭىزنىڭ ھىدىنى ئەكىلىدۇ
خىيال ئۇزاق نەملىنىدۇ.

رادىئونى ئېچىپ قويدۇم.
ھاۋادا
گەپ قىلىدۇ.

سالقىن باغلار
نېقىت، قۇم تاغلار
رەڭگى ئۆزگەرگەن كىشلەر توپى،
شەھەر- قىشلاقلار قاقشال جىم.
قەھۋە ئىچكەچ
ئيىغلىۋەتتىم.

دېڭىز دولقۇنى ئۆيگە كىردى.

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Ана тіл

Алтын боп жаратылдық
Бұл қоңыр топыраққа.

Түсті ұйғыр сыңғырлап
періштенің аузынан
күйі сіңді құлаққа.
Ей, ана тіл
Сергелдең күй кешіп
Көкжиегіңнен кеттік біз жыраққа.

Көкнар гүлі
теңіздің лебін әкеледі,
Қиял ұзақ дымданады.

Радионы қосып қойдым.
Ауада сөйлейді.
Салқын бақтар
Мұнай, құм таулар
Түсі өзгерген адамдар тобы,
Қала да, ауыл да тыншыған.
Егіле бердім мен
кофе мен жасымды бірге ішіп.

Теңіз толқыны үйге кірді.

ئانا تىل

بىز ئالتۇندەك تۇغۇلدۇق
پارقىرىغان قوڭۇر تۇپراققا.

چۇشتى جىرىڭلاپ
ئۇيغۇر پەرىشتىنىڭ ئاغزىدىن
مۇزىكىسى سىڭدى قۇلاققا.
ئەي، ئانا تىل
سەرسان بولۇپ بىز
ئۇپۇقۇڭدىن كەتتۇق ئۇزاققا.

كۆكنار گۇلى
دېڭىزنىڭ ھىدىنى ئەكىلىدۇ
خىيال ئۇزاق نەملىنىدۇ.

رادىئونى ئېچىپ قويدۇم.
ھاۋادا
گەپ قىلىدۇ.

سالقىن باغلار
نېقىت، قۇم تاغلار
رەڭگى ئۆزگەرگەن كىشلەر توپى،
شەھەر- قىشلاقلار قاقشال جىم.
قەھۋە ئىچكەچ
ئيىغلىۋەتتىم.

دېڭىز دولقۇنى ئۆيگە كىردى.

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

ئانا تىل

بىز ئالتۇندەك تۇغۇلدۇق
پارقىرىغان قوڭۇر تۇپراققا.

چۇشتى جىرىڭلاپ
ئۇيغۇر پەرىشتىنىڭ ئاغزىدىن
مۇزىكىسى سىڭدى قۇلاققا.
ئەي، ئانا تىل
سەرسان بولۇپ بىز
ئۇپۇقۇڭدىن كەتتۇق ئۇزاققا.

كۆكنار گۇلى
دېڭىزنىڭ ھىدىنى ئەكىلىدۇ
خىيال ئۇزاق نەملىنىدۇ.

رادىئونى ئېچىپ قويدۇم.
ھاۋادا
گەپ قىلىدۇ.

سالقىن باغلار
نېقىت، قۇم تاغلار
رەڭگى ئۆزگەرگەن كىشلەر توپى،
شەھەر- قىشلاقلار قاقشال جىم.
قەھۋە ئىچكەچ
ئيىغلىۋەتتىم.

دېڭىز دولقۇنى ئۆيگە كىردى.

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Paper City

Among the nameless cavities
It drifts
Drifting like a poem.
Clear rays of thought
Drips on the mountainous city.
One by one, each will be illuminated
Fruit peel… dung… flower… abandoned child
The road may turn into dawn.

An old man, dragging his kalach
Passed by like a silent sound.

Becoming buds and buds of flowers
The smoke of a cigarette heavy with thoughts
Will pick them from the darkness.

There are bakeries and restaurants

My street, so loving, like a worn jacket
Who is there protecting you?

The vapour of dawn, the scent of hash
A latticed window opened like a curved moon
It drifts
Drifts like a poem

City…
Paper…
Loneliness…

قەغەز شەھەر

...ئارىسىدا نامسىز بوشلۇقنىڭ
يۈرەر لەيلەپ
لەيلەپ شېئىردەك.
تىنىق – تىنىق خىيال نۇرلىرى
تامچىلايدۇ تاغلىق شەھەرگە.
يورۇپ كېتەر ئاستا، بىر – بىرلەپ
...شۈپۈك...تېزەك...گۈل...ئېتىم بالا
يول ئايلىنىپ قالار سەھەرگە.

كالىچىنى سۆزەپ بىر بوۋاي
ئۆيۈپ كەتتى جىمجىت ئاۋازدەك.

پورەك – پورەك گۈلگە ئايلىنىپ
ئۈزۈپ چىقار قاراڭغۇلۇقتىن
ئويچان ئېغىر تاغاكا ئىسى.

ناۋايخانا ئاشخانىلار بار

جۈل چاپاندەك مېھىرلىك كوچام
كىممۇ ساقلاپ تۇرغاندۇ سېنى؟

سۇبھى ھىدى، نەشە پۇرىقى
ئەگىم ئايدەك ئىچىغان رۇجەك
يۇرەر لەيلەپ
لەيلەپ شېئىردەك

...شەھەر...
...قەغەز...
...تەنھالىق...

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Бумажный город

...Совершенно прозрачным лучам грёзы
стихом воспарить
парить в неизвестном пространстве
каплями падать на горный город.
Краскам, сверкая, медленно проступить, по одной
...чешуя...кизяк...цветок...сирота
дороге стать белой зарей.

Волочащий сандалии старец
вдруг прошел тихим криком.

Сигаретному дыму нелегких дум
выпрыгнуть из темноты
обращаясь в букеты цветов.

Моя теплая как старая дубленка и добрая улица
с пекарней и закусочной
кто оберегает тебя?

Утренний ветерок, запах травки
Окну, открытому как юный месяц
парить и плыть
парить и плыть стихом.

...город…
...бумага…
...одиночество…

قەغەز شەھەر

...ئارىسىدا نامسىز بوشلۇقنىڭ
يۈرەر لەيلەپ
لەيلەپ شېئىردەك.
تىنىق – تىنىق خىيال نۇرلىرى
تامچىلايدۇ تاغلىق شەھەرگە.
يورۇپ كېتەر ئاستا، بىر – بىرلەپ
...شۈپۈك...تېزەك...گۈل...ئېتىم بالا
يول ئايلىنىپ قالار سەھەرگە.

كالىچىنى سۆزەپ بىر بوۋاي
ئۆيۈپ كەتتى جىمجىت ئاۋازدەك.

پورەك – پورەك گۈلگە ئايلىنىپ
ئۈزۈپ چىقار قاراڭغۇلۇقتىن
ئويچان ئېغىر تاغاكا ئىسى.

ناۋايخانا ئاشخانىلار بار

جۈل چاپاندەك مېھىرلىك كوچام
كىممۇ ساقلاپ تۇرغاندۇ سېنى؟

سۇبھى ھىدى، نەشە پۇرىقى
ئەگىم ئايدەك ئىچىغان رۇجەك
يۇرەر لەيلەپ
لەيلەپ شېئىردەك

...شەھەر...
...قەغەز...
...تەنھالىق...

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Қағаз – қала

...Белгісіз кеңістікте
өлең боп қалқып
қалқып жүрер мөп-мөлдір қиял сәулесі
тамшылап таулы қалаға.
Жарқырап көрінер баяу, бір-бірлеп
...қабыршақ...тезек...гүл...жетім бала
жол айналар ақ таңға.

Кебісін сүйреткен бір қария
өте шықты жым-жырт дауыстай.

Буда-буда гүлге айналып
озып шығар қараңғылықтан
ауыр ойлы шылым түтіні.

Наубайхана мен дәмханасы бар
Ескі тондай жылы һәм мейірімді көшем.
Сені сақтап тұрған кім?

Таңғы леп, наша исі,
туған айдай ашылған терезе
қалқып жүрер
жүрер қалқып өлеңдей.

...қала...
...қағаз...
...жалғыздық...

قەغەز شەھەر

...ئارىسىدا نامسىز بوشلۇقنىڭ
يۈرەر لەيلەپ
لەيلەپ شېئىردەك.
تىنىق – تىنىق خىيال نۇرلىرى
تامچىلايدۇ تاغلىق شەھەرگە.
يورۇپ كېتەر ئاستا، بىر – بىرلەپ
...شۈپۈك...تېزەك...گۈل...ئېتىم بالا
يول ئايلىنىپ قالار سەھەرگە.

كالىچىنى سۆزەپ بىر بوۋاي
ئۆيۈپ كەتتى جىمجىت ئاۋازدەك.

پورەك – پورەك گۈلگە ئايلىنىپ
ئۈزۈپ چىقار قاراڭغۇلۇقتىن
ئويچان ئېغىر تاغاكا ئىسى.

ناۋايخانا ئاشخانىلار بار

جۈل چاپاندەك مېھىرلىك كوچام
كىممۇ ساقلاپ تۇرغاندۇ سېنى؟

سۇبھى ھىدى، نەشە پۇرىقى
ئەگىم ئايدەك ئىچىغان رۇجەك
يۇرەر لەيلەپ
لەيلەپ شېئىردەك

...شەھەر...
...قەغەز...
...تەنھالىق...

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

قەغەز شەھەر

...ئارىسىدا نامسىز بوشلۇقنىڭ
يۈرەر لەيلەپ
لەيلەپ شېئىردەك.
تىنىق – تىنىق خىيال نۇرلىرى
تامچىلايدۇ تاغلىق شەھەرگە.
يورۇپ كېتەر ئاستا، بىر – بىرلەپ
...شۈپۈك...تېزەك...گۈل...ئېتىم بالا
يول ئايلىنىپ قالار سەھەرگە.

كالىچىنى سۆزەپ بىر بوۋاي
ئۆيۈپ كەتتى جىمجىت ئاۋازدەك.

پورەك – پورەك گۈلگە ئايلىنىپ
ئۈزۈپ چىقار قاراڭغۇلۇقتىن
ئويچان ئېغىر تاغاكا ئىسى.

ناۋايخانا ئاشخانىلار بار

جۈل چاپاندەك مېھىرلىك كوچام
كىممۇ ساقلاپ تۇرغاندۇ سېنى؟

سۇبھى ھىدى، نەشە پۇرىقى
ئەگىم ئايدەك ئىچىغان رۇجەك
يۇرەر لەيلەپ
لەيلەپ شېئىردەك

...شەھەر...
...قەغەز...
...تەنھالىق...

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Uyghurs in their own city

Increased over time…
I’m used to it,
The rainy view, isolation
The consistently damp capital city.

Its encounter is a stranger to you,
Police, beggar, new high-rise
Overcrowding, salt, et cetera.

You are an extra person who appeared suddenly,
When the sun rose a spear’s length
And silence intersected
With the tip of the tallest tower.
Or
You exist only because of your name.

A night restricted.
Women’s circle of light
Gathering excitement.
Male nation
Always male.
Anxiety comes like migrants
Anxiety is black and an unfamiliar colour

It resurrected me like a bull
Between your legs
Blossomed
A single deep flower.

ئۆز شەھىرىدىكى ئۇيغۇر

بارغانسېرى كۆپىيىپ كەتكەن...
كۆنۈكمەن،
يامغۇر مەنزىرىسى، غېرىپلىق
دائىم نەملەشكەن مەركىزىي شەھەر.

ئۇچرىغانلىكى ناتۇنۇش ساڭا،
ساقچى، قەلەندەر، يېڭى بىنا
قىستاڭچىلىق، تۇز ۋە باشقا نەرسىلەر.

بىردىنلا پەيدا بولغان ئارتۇق ئادەمسەن،
كۈن نەيزە بويى ئۆزلەپ
جىمجىت كېسىشكەندە
ئەڭ ئېگىز راۋاقتىڭ ئۇچى بىلەن.
ياكى
ئىسمىڭ سەۋەبدىنلا مەۋجۇتسەن.

سىقىلغان كېچە.
ئايللارنىڭ نۇر چەمبىرىكى
توپلانماقتا ھاياجان.
ئەر مىللەت
ئەردۇر ھامان.
غەم كېلىدۇ ئاققۇنلاردەك
غەم قارا ھەم نامەلۇم رەڭدە.

مېنى تىرىلدۇردى بۇقدەك
پاچاقلىرىڭ ئارىسىدا
ئېچىلىپ قالغان
بىر تال چوڭقۇر گۈل.

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Уйгур в своем городе

Растущий неуклонно...
обжитый,
грустный как дождливое время
непросыхающий, влажный центральный город.

Каждый встреченный тобой – незнакомец

Полицейский, попрошайка, новое здание
теснота, соль и т. Д.

Когда солнце поднимается на высоту в аркан
беззвучно пересекаясь с кончиком самой высокой ветки
становишься лишней душой, возникшей из неизвестности
или
ты жив только потому что у тебя есть имя.

Беспокойная ночь.
Лучистый круг женщин
намерен захватывающе вращаться.
Народ сам себе батыр.
Печаль приходит подобно бродягам
черная-пречерная или другого цвета.

Меня оживил как мерина
меж бедер раскрывшийся
букет цветов.

ئۆز شەھىرىدىكى ئۇيغۇر

بارغانسېرى كۆپىيىپ كەتكەن...
كۆنۈكمەن،
يامغۇر مەنزىرىسى، غېرىپلىق
دائىم نەملەشكەن مەركىزىي شەھەر.

ئۇچرىغانلىكى ناتۇنۇش ساڭا،
ساقچى، قەلەندەر، يېڭى بىنا
قىستاڭچىلىق، تۇز ۋە باشقا نەرسىلەر.

بىردىنلا پەيدا بولغان ئارتۇق ئادەمسەن،
كۈن نەيزە بويى ئۆزلەپ
جىمجىت كېسىشكەندە
ئەڭ ئېگىز راۋاقتىڭ ئۇچى بىلەن.
ياكى
ئىسمىڭ سەۋەبدىنلا مەۋجۇتسەن.

سىقىلغان كېچە.
ئايللارنىڭ نۇر چەمبىرىكى
توپلانماقتا ھاياجان.
ئەر مىللەت
ئەردۇر ھامان.
غەم كېلىدۇ ئاققۇنلاردەك
غەم قارا ھەم نامەلۇم رەڭدە.

مېنى تىرىلدۇردى بۇقدەك
پاچاقلىرىڭ ئارىسىدا
ئېچىلىپ قالغان
بىر تال چوڭقۇر گۈل.

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Өз қаласындағы ұйғыр

Барған сайын көбейіп...
көндіккен,
Жаңбырлы сәттей, мұңлы
дымы кеппейтін орталық қала.

Сақшы, қайыршы, жаңа ғимарат
Таршылық, тұз тағы басқа заттар.

Күн арқан бойы көтеріліп
ең биік бұтақтың ұшымен жым-жырт қиылысқанда
Ғайыптан пайда болған артық жансың.
иәки
есімің болғандықтан ғана тірісің.

Қыстыққан түн.
әйелдердің нұрлы шеңбері
әсерлі дөңгеленбек.
Халық атаулы өзінше батыр.
Уайым келеді кезбелердей
қап-қара уайым иәки басқа түсті.

Мені тірілтті азбандай
сирақтарың арасында ашылған
бір шоқ терең гүл.

ئۆز شەھىرىدىكى ئۇيغۇر

بارغانسېرى كۆپىيىپ كەتكەن...
كۆنۈكمەن،
يامغۇر مەنزىرىسى، غېرىپلىق
دائىم نەملەشكەن مەركىزىي شەھەر.

ئۇچرىغانلىكى ناتۇنۇش ساڭا،
ساقچى، قەلەندەر، يېڭى بىنا
قىستاڭچىلىق، تۇز ۋە باشقا نەرسىلەر.

بىردىنلا پەيدا بولغان ئارتۇق ئادەمسەن،
كۈن نەيزە بويى ئۆزلەپ
جىمجىت كېسىشكەندە
ئەڭ ئېگىز راۋاقتىڭ ئۇچى بىلەن.
ياكى
ئىسمىڭ سەۋەبدىنلا مەۋجۇتسەن.

سىقىلغان كېچە.
ئايللارنىڭ نۇر چەمبىرىكى
توپلانماقتا ھاياجان.
ئەر مىللەت
ئەردۇر ھامان.
غەم كېلىدۇ ئاققۇنلاردەك
غەم قارا ھەم نامەلۇم رەڭدە.

مېنى تىرىلدۇردى بۇقدەك
پاچاقلىرىڭ ئارىسىدا
ئېچىلىپ قالغان
بىر تال چوڭقۇر گۈل.

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

ئۆز شەھىرىدىكى ئۇيغۇر

بارغانسېرى كۆپىيىپ كەتكەن...
كۆنۈكمەن،
يامغۇر مەنزىرىسى، غېرىپلىق
دائىم نەملەشكەن مەركىزىي شەھەر.

ئۇچرىغانلىكى ناتۇنۇش ساڭا،
ساقچى، قەلەندەر، يېڭى بىنا
قىستاڭچىلىق، تۇز ۋە باشقا نەرسىلەر.

بىردىنلا پەيدا بولغان ئارتۇق ئادەمسەن،
كۈن نەيزە بويى ئۆزلەپ
جىمجىت كېسىشكەندە
ئەڭ ئېگىز راۋاقتىڭ ئۇچى بىلەن.
ياكى
ئىسمىڭ سەۋەبدىنلا مەۋجۇتسەن.

سىقىلغان كېچە.
ئايللارنىڭ نۇر چەمبىرىكى
توپلانماقتا ھاياجان.
ئەر مىللەت
ئەردۇر ھامان.
غەم كېلىدۇ ئاققۇنلاردەك
غەم قارا ھەم نامەلۇم رەڭدە.

مېنى تىرىلدۇردى بۇقدەك
پاچاقلىرىڭ ئارىسىدا
ئېچىلىپ قالغان
بىر تال چوڭقۇر گۈل.

ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

A street sweeper

A woman and a shooting star,
A broom and the Milky Way.

كوچا سۈپۈرگۇچى

بىر ئايال ۋە قۇيرۇقلۇق ئولتۇز،
بىر سۈپۈرگە ۋە سامان يولى.
ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Человек, подметающий улицы

Одна женщина и комета.
Один взмах и млечный путь.

كوچا سۈپۈرگۇچى

بىر ئايال ۋە قۇيرۇقلۇق ئولتۇز،
بىر سۈپۈرگە ۋە سامان يولى.
ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Көше сыпырушы

Бір әйел мен құйрықты жұлдыз.
Бір сыпыртқы және құс жолы.

كوچا سۈپۈرگۇچى

بىر ئايال ۋە قۇيرۇقلۇق ئولتۇز،
بىر سۈپۈرگە ۋە سامان يولى.
ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

كوچا سۈپۈرگۇچى

بىر ئايال ۋە قۇيرۇقلۇق ئولتۇز،
بىر سۈپۈرگە ۋە سامان يولى.
ئادىل تۇنىياز-
مەنبە: "چۈمبەلدىكى كۆز"

Иллюстрациялар: Дәрия Темірхан.

Ұйғыр тілінен аударған: Ануар Дуйсенбинов.